تمامى اعمال عبادى شريعت مقدس، جدا از صور ظاهرى، داراى اسرار و رازهاى شگفتانگيزى است كه مؤمنان به ميزان سعه‌ی وجوديشان از آن بهرهمند مىگردند.
از امام صادق «سلام الله علیه»سؤال شد: منظور از «قوّت» كه در آيه‌ی شريفه‌ی«خُذُوا ما آتَيْناكُمْ بِقُوَّةٍ» [1]آمده،
چيست؟ آيا مراد «قوّت جسمى» است يا
« قوّت قلبى»؟
حضرت فرمودند: «قوّت در هر دو قلمرو منظور است.» [2]
آنچه در قلمرو جسم و بدنِ مكلّف است، همان احكام و آداب يك فريضه است كه بيان آن به عهده‌ی «فقه» است و آنچه در قلمرو قلب اوست، همان اسرار و بطون يك فريضه است كه تبيين آن به عهده‌ی «فقهِ فقه» است.
از اينرو اين قلب آدمى است كه به شهودِ عينى يك فريضه و اسرار نهانى يك عبادت مىرسد و به درك آنچه كه چشمان ظاهرى از نظاره‌ی آن عاجزند، نائل مىشود.
«حجّ» نيز ـ كه از اعظم و اهمّ عبادات الهى است ـ از اين اصل اصيل مستثنى نيست. زيارت بيت‌اللَّه الحرام، صورت و قشر و ظاهرى دارد كه همان «مناسك حجّ» است و«علم شريف فقه» آن را تبيين نموده است، و سيرت و مغز و باطنى دارد كه - فى الجمله- همان «سير الى اللَّه و سلوك الى جناب اللَّه جل جلاله » است كه «فقه اللَّه الاكبر» آن را تشريح كرده است.
اين سير به جانب دوست و سفرِ عرفانى الهى، داراى منازلى است كه هر منزل، خود مشتمل بر مقامات و مراتبى است، كه پارهاى از آنها جُز براى اهل معارف الهى و اولياى كُمَّل و محبّين و مجذوبين درگاه دوست، ميسّر و حاصل نمىشود.
فطوبى لهم ثمّ طوبى لهم هنيئاً لأرباب النعيم نعيمُهم
«پس خوشا به حال آنان، آنگاه باز هم خوشا به حالشان، گوارا باد براى صاحبان نعمت، نعمتهايشان.»
از اين روست كه عارف كامل‌باللَّه و محبّ واصل الى‌اللَّه، حضرت امام خمينى«ره» در باب اسرار نماز فرمودهاند:
«... و هر كس از اهل سير و سلوك الى اللَّه را نمازى است مختص به خود او و حظّ و نصيبى است از آن، حسب مقام خود، چنانکه ساير مناسك از قبيل روزه و حجّ نيز همين طور است...
... و ديگران كه به آن مقام نرسيدهاند، از براى آنها حظّى از نماز آنان نيست، بلكه صاحب هر نشئه و مقامى، اگر از مَركب عصبيّت و انانيّت فرود نيايد، انكار ساير مراتب كند و غير از آن كه خود به آن متحقّق است مقامات ديگر را باطل و حشو شمارد، چنانچه مراتب و مقامات انسانيّت را نيز كسى كه به آن رسيده و از حجاب انانيّت خارج نشده انكار كند و معارج و مدارج اهل معرفت و اولياء را ناچيز شمارد...» [3]
«پس حبّذا، آن قلوبى كه در سير به سوى إله از مركب عصبيّت و انانيّت فرود آمده، با خضوع در برابر مقامات بالاتر، عزم و همّت خود را بر پيمودن ساير مراتب، تا غايةالقصواى عروج كمالى و معراج روحى و معنوى، جزم كرده است.
خوشا آن دل كه عرصه شهود اسرار فرائض الهى است و آفرين خداى بر آن عبد آزمون شدهاى كه «لَهُ قَلْبٌ أَو أَلْقَى السَّمْعَ وَ هُوَ شَهيدٌ [4]ـ او را دلى (هوشيار) است يا با توجّه كامل گوش به كلام حق مىسپارد.» [5]
آنچه بعد از اين مقدّمه خواهد آمد، بيان مختصرى است از آن اسرار و رازهاى شگفتِ نهفته در فريضه‌ی انسان‌ساز «حجّ» كه سال‌ها پیش به عنوان
خاتمه‌ی مناسک حجّ مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مظاهری«مدّظله» نگاشته شده است
و پس از آن، این مجموعه‌ی نفیس مکرراً به صورت جزوه «اسرار حج» منتشر گردیده و در
اختیار حجاج و زائران حرم نبوی«صلی الله علیه و آله و سلم» قرار داده شده است.
موسسه
فرهنگی مطالعاتی الزهراء«س» افتخار دارد این اثر گرانبها و عرفانی را به شکل حاضر
منتشر نماید تا با سهولت بیشتری، در اختیار علاقمندان و جویندگان اسرار عرفانی حج
تمتع و عمره مفرده قرار گیرد.
باشد تا خداوند قادر متعال جذوهاى از آتش اين اسرار در دلهامان بيفكند تا از آن رهگذر، جذبهاى حاصل آيد و حجاب‌هاى ضخيم قلبهامان به كمال انقطاع الى اللَّه، يكسره خرق گردد.
پی نوشت
ها:
[1].
بقره/63 : «آنچه را به شما (از دستورات و فرامين الهى) دادهايم، با اطمينان و قوّت بگيريد.»
[2].
المحاسن، كتاب مصابيح الظلم، ص261، ح 319: عن اسحاق بن عمّار و يونس قالا: سألنا أبا عبداللَّه «ع» من قول اللَّه تعالى: «خُذُوا ... أَقُوَّةٌ فِى الْاَبْدانِ أَو قُوَّةٌ فِى الْقَلْبِ؟ قال «ع» فيهِما جَميعاً.
[3].
سرّ الصلوة، ص 5
[4].
ق/37
[5].
پیشین، ص37
«انّه ولىّ الهداية و التوفيق»
موسسه
فرهنگی مطالعاتی الزهراء«س»
زمستان1386هجری
شمسی